Portret kobiecy

3 IV 1930

Pastel na papierze beżowym
64 x 48,5 cm (w świetle oprawy)
sygn. l.d.: 1930 3/IV / Witkacy (T.C + NP1); p.d.: NŻNWS.

Portret przedstawia kobietę ujętą frontalnie w popiersiu. Modelka ma szeroką twarz, podłużne brązowe oczy o migdałowym wykroju i ciemnoczerwone szerokie usta o wydatnych wargach.

Ubrana jest w jasnozieloną bluzkę, na głowie ma jasnoniebieski czepek w formie ciasnego turbanu, spod którego wystają czarne proste włosy ucięte na wysokości szczęk. Popiersie jest częściowo obwiedzione jaskrawym, jasnoczerwonym (cynobrowym), śmiało, choć niezbyt konsekwentnie prowadzonym konturem. Wokół modelki tło jest żółte, przy krawędziach portretu - białe.

Portret jest niewątpliwie oryginalnym dziełem Witkacego, choć nietypowy jest zapis w sygnaturze "T.C + NP1". "T.C" oznacza przynależność portretu do typu C - portrety tego typu były wykonywane za darmo, dla przyjaciół (na ogół w czasie spotkań towarzyskich), pod wpływem alkoholu lub narkotyków, co często powodowało niezwykłe deformacje twarzy portretowanych osób, a także przejaskrawienia i nieoczekiwane zestawienia barw. "NP1" znaczy z kolei, że artysta nie palił papierosów przez 1 dzień. Oznaczenia typu i informacja o abstynencji nikotynowej nie występują w portretach malowanych przez Witkacego w połączeniu znakiem "+", jak w tym przypadku. Taki zapis jest dość niezwykły i może budzić wątpliwości, jako że artysta zazwyczaj osobno zapisywał typ portretu i informację o niepaleniu. Do typu (zwłaszcza "C") portretu dodawał raczej symbol kokainy (Co) lub kawy (Cof), czasem innych przyjmowanych przez siebie substancji chemicznych, np. eucodalu (Eu), harminy (Har), Eteru (Et), ponieważ uważał, że każda z nich zmienia jego sposób widzenia i ma istotny wpływ na wygląd portretu.

Nie do rozszyfrowania jest obecnie zapis "NŻNWS." Jest to skrót jakiejś informacji na temat ówczesnego psychofizycznego stanu artysty, nie występujący w innych portretach (prawdopodobnie jednorazowy) i pewnie już na zawsze pozostanie tajemnicą Witkacego i, być może, jego nieznanej modelki.

Jednak sposób rysowania - zdecydowaną, zamaszystą kreską oraz mistrzowskie wykorzystanie pastelu i podłoża, śmiałe zestawienia barw charakterystyczne dla portretów w typie "C" oraz swoista ekspresja twarzy modelki, zwłaszcza oczu i ust wskazuje na autorstwo Witkacego. Charakter pisma w sygnaturze nie budzi wątpliwości, jak też jakość i wymiary podłoża.

Ponadto, zachowała się oryginalna podkładka portretu z zapisanym na odwrociu numerem depozytowym Muzeum Narodowego w Krakowie - MNK N.D.5238. Wg dokumentacji Muzeum Narodowego w Krakowie był on od 1961 r. depozytem profesora Jana Leszczyńskiego, zaprzyjaźnionego z Witkacym filozofa, właściciela pokaźnej kolekcji jego prac. Depozyt ten został przez spadkobierców profesora wycofany w 1991 r. Dokumentacja w Muzeum Narodowym w Warszawie potwierdza tożsamość portretu zapisanego w inwentarzu depozytowym MNK z omawianym portretem kobiecym. Jego dane katalogowe zostały opublikowane w: Stanisław Ignacy Witkiewicz 1885 - 1939. Katalog dzieł malarskich, oprac. Irena Jakimowicz przy współpracy Anny Żakiewicz, Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1990, poz.1206.

Witkacy Domain

[kalendarium] [twórczość] [firma] [bibliografia] [aukcje] [falsyfikaty] [legendy] [witkacologia] [aktualności] [ośrodek] [opieka]